[Gebruik van pijnstillers bij het duiken]
Ik krijg regelmatig vragen of het gebruik van pijnstillers rondom het duiken gevaren kan opleveren. Is het wel of niet verstandig om een pijnstiller te slikken voor het duiken? En verschilt dat nog per pijnstiller? Reden om hier vanuit duikmedisch oogpunt eens aandacht aan te besteden en hier een blog over te schrijven.
Alvorens te beginnen over de pijnstillers zelf, wil ik benoemen dat de reden waaróm een pijnstiller ingenomen wordt op zichzelf een reden kan zijn om niet te gaan duiken. De pijnstiller zal weliswaar de pijn wegnemen, maar het onderliggende probleem is nog altijd aanwezig. Bij bijvoorbeeld ontstekingen is er een verhoogd risico op decompressieziekte ter plaatse vanwege een hogere doorbloeding en daarmee risico op stapeling van stikstofbellen.
Daarnaast is het belangrijk er rekening mee te houden dat pijnstillers ook de signaalfunctie van pijn onderdrukken. Mochten er problemen ontstaan tijdens of na een duik, kunnen pijnklachten mogelijk onderdrukt worden waardoor er een vertekend beeld kan ontstaan.
Pijnstillers kun je grofweg onderverdelen in 3 groepen:
* Paracetamol: meest gebruikte pijnstiller en koortsdemper in Nederland. Kan bij de drogisterij gekocht worden zonder doktersrecept.
* NSAID’s (Non-Steroidal Anti-Inflammatory Drugs): ontstekingsremmende medicijnen die pijn en zwelling van voornamelijk gewrichtsklachten tegen kunnen gaan. NSAID’s zijn ook bij de drogisterij verkrijgbaar zonder doktersrecept. Voorbeelden van NSAID’s zijn Diclofenac, Ibuprofen, Meloxicam en Naproxen.
* Opiaten ofwel Morfine-achtigen: zeer sterke pijnstillers die werken door zich aan bepaalde pijnreceptoren in de hersenen te binden. Hierdoor blokkeren ze de pijngewaarwording in de hersenen. Opiaten zijn alleen op doktersrecept verkrijgbaar. Voorbeelden van opiaten zijn Oxycodon, Fentanyl, Morfine en Methadon.
Per groep zal ik toelichten wat de gevolgen zijn bij het duiken.
Paracetamol
Paracetamol kan niet zoveel kwaad bij het duiken. Het levert in ieder geval geen extra risico’s.
NSAID’s
NSAID’s hebben meer bijwerkingen dan Paracetamol. Ze hebben onder andere effect op de doorbloeding van de nieren. Bij jongeren met een goede nierfunctie, zal dit geen gevolgen hebben. Bij ouderen die bij de leeftijd passende vermindering van nierfunctie hebben, zal dit een verdere verslechtering van de nierfunctie hebben. Dit kan gevolgen hebben voor het mechanisme van de duikersplas om het verhoogde volume in de borstkas af te voeren. Als dit verhoogde volume niet afgevoerd kan worden, kan dit ervoor zorgen dat er vocht door de longblaasjes wordt geperst en er extreme benauwdheid kan ontstaan.
Daarnaast hebben NSAID’s een negatieve invloed op de bloedstolling, per soort verschillend qua ernst. Dit geeft een verhoogd risico op bloedingen bij het duiken. Bijvoorbeeld bloedneuzen door barotrauma.
Conclusie: NSAID’s kunnen beter niet ingenomen worden als je gaat duiken.
Opiaten
Opiaten hebben bijwerkingen door hun aangrijping op het centrale zenuwstelsel. Zo hebben ze vaak als bijwerking een sufmakend effect, voornamelijk in het begin van het gebruik. Door de sufmakende bijwerking wordt de alertheid en het beoordelingsvermogen ten negatieve beïnvloed, wat gevolgen kan hebben bij besluiten welke je dient te nemen tijdens het duiken. Tevens geeft deze onderdrukking van het centrale zenuwstelsel een verhoogde gevoeligheid voor stikstofnarcose en zuurstoftoxiciteit tijdens het duiken.
Conclusie: het gebruik van opiaten bij het duiken wordt ten strengste ontraden!
Zie hier aanvullende informatie over het mechanisme van de duikersplas.
Zie hier of hier aanvullende informatie over de gevolgen van het gebruik van bloedverdunners bij het duiken.
