Ik heb meermalen vragen gekregen over migraine en duiken. Is hier een relatie tussen? Kun je duiken als je last hebt van migraine? En zijn de medicatie welke voorgeschreven worden voor migraine wel veilig om mee te gaan duiken? Reden voor mij om hier een blog over te gaan schrijven.
Wat is migraine?
Migraine is een vorm van hoofdpijn wat in aanvallen komt. De aanval kan voorafgegaan worden door lichtvlekken met kleuren en flitsen (een aura) of bijvoorbeeld tintelingen bij de lippen of aan een hand. Indien de aanval zich voortzet, gaat dit gepaard met zeer heftige hoofdpijn in combinatie met misselijkheid en braken. Tijdens een aanval kan iemand nauwelijks licht en geluid verdragen, en zoekt de patiënt meestal een geluidsarme en donkere kamer op. Een aanval is over het algemeen na een dag weer over. De frequentie van aanvallen is per persoon verschillend; sommigen hebben het slechts 1x per jaar, anderen meermalen per maand.
De medicamenteuze behandeling van migraine bestaat uit een aanvalsbehandeling en/of een onderhoudsbehandeling om aanvallen te voorkomen. De aanvalsbehandeling bestaat uit pijnstilling (eventueel in combinatie met een middel tegen misselijkheid) welke ingenomen wordt op het moment dat de hoofdpijn begint: Paracetamol, een pijnstiller uit de groep van de NSAID’s (bijvoorbeeld Ibuprofen, Diclofenac, Naproxen), of indien onvoldoende werkzaam een triptaan (bijvoorbeeld Sumatriptan of Zolmitriptan).
Een onderhoudsbehandeling wordt voorgeschreven bij mensen die >2x per maand een migraine-aanval hebben, en betreffen medicijnen die dagelijks ingenomen moeten worden om migraine-aanvallen te voorkómen. De huisarts kan hiervoor een β-blokker voorschrijven (bijvoorbeeld Metoprolol). Indien onvoldoende effectief kan een neuroloog ook sommige anti-epileptica (bijvoorbeeld Topiramaat of Valproinezuur) voorschrijven als onderhoudsbehandeling van migraine. Daarnaast wordt ook nog wel eens Candesartan voorgeschreven.
Migraine en duiken
De ernst en de frequentie van migraine kan per persoon verschillen. De meeste personen met migraine weten goed in te schatten hoe lang een aanval zal duren. Sommige personen herkennen hier ook een patroon in, bijvoorbeeld de menstruatiecyclus of het nuttigen van bepaalde voedingsmiddelen. Als de aanval in volle hevigheid aanwezig is, is iemand dusdanig ziek dat hij er überhaupt niet aan moeten denken om te gaan duiken.
Vanuit duikmedisch oogpunt is het advies om tijdens een migraine-aanval níet te gaan duiken. Het gebruik van triptanen bij een aanval kan als bijwerking slaperigheid geven, en is daarom niet geschikt om te gebruiken voor een duik. Na het gebruik van een triptaan adviseer ik om in ieder geval 6u niet te gaan duiken; dit is de tijd welke het lichaam nodig heeft om het medicijn uit te scheiden.
Bij het gebruik van medicijnen als onderhoudsbehandeling van migraine, dient er rekening gehouden worden met de bijwerkingen. Een β-blokker is een relatieve contra-indicatie voor het duiken vanwege de (mogelijke) bijwerking van een verminderde inspanningstolerantie. De hartfrequentie kan minder makkelijk omhoog gaan (aangezien dit wordt ‘geblokkeerd’), waardoor je bij het sporten sneller buiten adem en uitgeput bent. Bij een duikkeuring dient hier dus extra aandacht aan besteed te worden middels een conditietest. Indien deze bijwerking aanwezig is, wordt het duiken ontraden. De bijwerkingen bij Candesartan en de anti-epileptica zijn relatief klein. Voor zover ik weet en kan vinden, zullen deze medicijnen geen problemen opleveren voor het duiken.
Migraine en PFO
Er wordt gesuggereerd dat migraine en een PFO (patent foramen ovale) met elkaar gerelateerd kunnen zijn. Uit onderzoeken blijkt dat 40-60% van de personen die migraine met auraverschijnselen hebben, ook een PFO hebben (in de gemiddelde bevolking is dit 20-30%).
Een PFO kan bij duiken een vergroot risico geven op het ontwikkelen van een decompressieziekte. Bij iemand die bekend is met migraine-aanvallen met auraverschijnselen, kan het daarom geen kwaad om te laten onderzoeken of er sprake is van een PFO.
Migraine en zuurstof
Ik heb wel eens gehoord dat mensen die migraine voelen opkomen, een positief effect ervaren van het duiken. Op diepte adem je een verhoogde partiële zuurstofdruk in, wat ervoor kan zorgen dat de migraine niet doorzet of zelfs verminderd. Wetenschappelijk bewijs voor zuurstoftherapie bij migraine is beperkt en heel wisselend, maar bij clusterhoofdpijn (een andere vorm van aanvalsgewijze hoofdpijn) onomstotelijk bewezen.